Günümüzde
bilgisayar yapılış teknolojisi ve sahip oldukları özelliklere göre
belli saat frekanslarında çalışmaları için üretiliyorlar. Bu saat
frekansları bazen, çalıştığı hızdan çok daha yüksek hızlara kadar
çıkabiliyor. Tabi bunda bazı sitem bileşenlerinin de bu zorlanmalara
dayanıklı olması gerekiyor. Kısacası bilgisayarda yapılan ve normalden
daha fazla bir hızda çalışması için yapılan hızlandırma çalışmalarına
overclock (Türkçeye çevirirsek: Hız Aşırma) diyoruz. O/C yapabildiğimiz
başlıca sistem elemanları : 1-) CPU 2-) Ram 3-) Ekran Kartı Ben bu yazımda CPU, RAM ve Ekran Kartına O/C Yapmayı anlatacağım. Kullandığımız Bazı Kısaltmalar : FSB : İngilizce açılımı “Front Side Bus” Türkçeye çevirirsek Önyüz Veri yolu gibi bir kelime ortaya çıkıyor.
HT (Hyper Transport) : İşlemci ile Kuzey köprüsü arasındaki hızdır.
GPU Core (Ekran Kartında O/C): Ekran Kartının chipset’inin hızıdır.
Memory (Ekran Kartında O/C ): Ekran kartının kullandığı ram’lerin hızıdır.
BH–5,TCCD… : Ram’ların üzerindeki kodlardır. O/C potansiyelini belirleyen en önemli etkenlerden biridir.
PSU : Bilgisayarın güç kaynağıdır. Tüm bileşenlere elektrik sağlar. Kaliteli olması sistemin kararlılığını doğrudan etkiler.
AGP/PCI : AGP
ve PCI hızı normalde 66/33Mhz de çalışır. O/C için sabitlenmesi
gerekir. FSB artımında bu hızda artacağından belli bir limitten sonra
stabiliteyi bozabilir.
AGP/PCI : AGP
ve PCI hızı normalde 66/33Mhz de çalışır. O/C için sabitlenmesi
gerekir. FSB artımında bu hızda artacağından belli bir limitten sonra
stabiliteyi bozabilir. Basit
bir örnekle de açıklarsak: AMD64 3000+ Modelli bir işlemcinin default
saat hızı 1800Mhz’dir. Bunu 2000Mhz yada başka bir hızda
çalıştırdığımızda o/c yapmış oluruz. Dikkat:
Hız aşırma sırasında yapılan her türlü çalışmadan kullanıcı sorumludur.
Doğabilecek sistem sorunlarından Admin yada sitenin yönetici bir üyesi
sorumlu değildir. O/C
yaparken sistemimizin kararlı olması çok önemlidir. Kullandığımız
sistem elemanlarının da o/c’a el verişli olması, yapacağımız işlemin
stabilitesini ve çıkacağımız hızın ne kadar yüksek olacağını belirler.
Öncelikle aşağıda saydığım parçaların olması sizin için daha iyi
olacaktır. 1-) Kaliteli bakır tabanlı bir CPU fanı. İşlemcinizin ısısı artacağından soğutmak biraz daha zorlaşabilir.
2-) O/C yapmaya elverişli sistem elemanları bunlar;
a) İşlemci: Çekirdeği ve üzerindeki kodlara göre çıkabildiği saat hızı değişmektedir.
b) Anakart : Anakart
o/c’ta önemli bir yeri vardır. Stabiliteyi belirleyen en önemli
etkenlerden biridir. o/c’a gönül verdiyseniz anakart'a biraz daha fazla
para harcamalısınız. Önerilen anakartlar: Abit, DFI ve Epox
c)Ram: Kullandığı ram’a göre o/c potansiyeli değişir. CL2 gibi düşük
zamanlarda çalışan ramlar tercih edilmelidir. BH–5, TCCD gibi kodlu
ram’lar güzel o/c olmaktadır.
d) PSU: Amper değerleri ve
verdiği voltaj değerleri önemlidir. O/C yaparken sistem normalden daha
fazla güç harcayacaktır. Buda kalitesiz power’ların sisteminize zarar
vermesi demektir. O/C yapmasanız bile kaliteli bir PSU almanızda yarar
var.
VOLTAJLAR FSB
arttırırken yada çarpanda değişiklik yaparken CPU, NB yada ram’e
fazladan voltaj vermezin gerekebilir. Bunları arttırırken sıcaklık
değerlerine dikkat ederek voltajı arttırın. Voltajı arttırdığınızda
sistem bileşenlerinin sıcaklıklarıda artacaktır. 1- ) İşlemcinizin default voltajının %20’sinden daha fazla voltaj vermeyin. En üst limitiniz %20 olsun.
2- ) Bazı
ramler O/C için özel olarak üretilir. Bu tür ramler yüksek voltajda iyi
iş çıkartırlar. Ancak günlük kullanımda 3,2V’u geçmemeye çalışın.
Ram’inizde bir headskin olursa sıcaklığıda biraz daha aşağı çekmiş
olursunuz.
TAVSİYE: Bilgisayara O/C yaparken, Bios’tan
o/c yapmak daha iyidir. Windows altından yapılan o/c, sadece Windows
başladığında geçerli olacaktır. Ve bu o/c bios’tan yapılan o/c’a göre
daha sağlıksız bir yöntemdir. Ayrıca bilgisayarınızın kapağınında açık
olması tavsiye edilir. Çünkü acil bir müdahale gerektirdiğinde parçalara
kolay ulaşılabilmelidir.
İŞLEMCİYE O/C YAPMAK
İşlemciye yada Ram’e O/C yapmanın bazı yolları vardır. Bu yollar;
1-) Çarpanda Değişiklik Yaparak 2-) FSB Arttırarak 1-) Çarpanda Değişiklik Yaparak : Bu
yöntemle işlemcimizin sahip olduğu çarpanı değiştirerek Mhz’de
yükselmeler yapabiliyoruz. Günümüz işlemcilerinin birçoğunda artık
çarpan kilidi konulmaktadır. Bunların bazıları yukarı doğru kilitli,
bazıları da aşağı doğru kilitlidir. Yani bazılarında üst limit 9 iken,
bazılarında alt limit 9 olabilir. Bu işlemcinizin model ve hafta
numarasında göre değişebilir. İşlemcilerdeki bu kilit nedeniyle artık
çarpan arttırma yöntemi pek kullanılmıyor. Ancak yinede öğrenelim:
Ör: Elimizde çarpanı kırık bir AMD 2000+ işlemcimiz olduğunu farz edelim;
Formül = FSB x Çarpan = Çalıştığı Hız
FSB hızı: 133Mhz
Çarpanı :
12,5x ‘olsun.
Çalıştığı Hız : 133 x 12,5 =
1667Mhz olacaktır.
Biz bunu çarpan değiştirerek o/c yaparsak;
FSB Hızı : 133Mhz
Çarpanı :
14x (çarpanı yükselttik)
Çalıştığı Hız : 133 x 14 =
1862Mhz olacaktır.
2-) FSB Arttırarak : Bu
yöntem en çok kullanılan yöntemdir. Sebebi FSB artımında bellek ve
çeşitli sistem bileşenlerininde hızı arttığından sistemin genel
performansınıda arttıracaktır. Çarpan değişimlerinde ise sadece
işlemcinizin çalışma hızında değişiklik meydana geliyor. FSB her
işlemcide ve her sistemde kolayca yapılabiliyor. Kilit gibi bir engeli
olmadığı için sisteminizin el verdiğince yükseltme yapabilirsiniz.
Dikkat: FSB
arttırırken AGP/PCI hızı da artacağından stabilite bozulacaktır. Bunun
için anakartınızın bios’undan AGP/PCI hızını default hızı olan
66/33Mhz’de sabitlemeniz gerekmektedir.
Bunuda bir örnekle açıklarsak:
Ör: AMD64 3000+ işlemcimiz olsun. Değerleri;
Formül = FSB x Çarpan = Çalıştığı Hız
FSB Hızı :
200Mhz Çarpanı : 9x
Çalıştığı Hız : 200 x 9 =
1800Mhz ’dir.
FSB arttırarak o/c yaptığımızda:
FSB Hızı:
250Mhz Çarpanı: 9x
Çalıştığı Hız: 250 x 9 =
2250Mhz olacaktır.
İsterseniz O/C yaparken hem çarpan değiştirerek hemde FSB arttırarakta
o/c yapabilirsiniz. Herhangi bir dezavantajı bulunmamaktadır.
HT (HYPER TRANSPORT ) : Birde
AMD64 gibi yeni çıkan AMD işlemcilerde birde HT (HYPER TRANSPORT) hızı
dediğimiz bir hızda var. Bu hız maksimum 2000Mhz’dir. Bu hızı
düşürebilir ve bazende biraz daha yukarı çıkabilirsiniz. Bu hızı
arttırdığınızda çokta bir performans artışı gözlenmez. O nedenle
2000Mhz’de tutmakta yarar var. Bunuda bir örnekle açıklayalım:
Ör: AMD64 3000+ İşlemcimiz olduğunu varsayalım. Değerleri aşağıdaki gibidir.
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
HT Çarpanı :
5x Çalıştığı Sistem Hızı : 200 x 9 = 1800Mhz
Çalıştığı HT Hızı : 200 x 5 =
1000Mhz (Bu değer gerçek hızıdır. Teorik olarak gidiş ve geliş olduğundan 2 ile çarpılır. Yani 1000 x 2 = 2000Mhz HT Hızımız)
HT’yi arttırmak yada azaltmak için HT çarpanında yada FSB’de değişiklik yapıyoruz.
Formül = FSB x HT Çarpanı = HT Hızı
FSB Hızı : 200Mhz
Çarpanı : 9x
HT Çarpanı :
4x Çalıştığı Sistem Hızı : 200 x 9 = 1800Mhz
Çalıştığı HT Hızı : 200 x 4 =
800Mhz (800 x 2 = 1600Mhz)
Bu HT hızı 2000Mhz’den yüksek değerlere karşı anakartın o/c’a
yatkınlığına göre değişir. DFI anakartlarda bu hızı rahatça biraz daha
yukarı çekebilirsiniz. Değişik marka ve modeldeki anakartlarda bunun
yükseltilmesinde stabilite sorunları ortaya çıktığı görülmektedir.
RAM’E O/C YAPMAK Amacımız o/c yapmaktı. İşlemciye o/c yaptık ancak bu bizi pekte yüksek
seviyelere taşıyamadı. Çünkü işlemcimiz hızlandı ancak işlemcinin
yaptığı işler, ram’in yavaş olması nedeniyle o/c’un pek bir faydası
görülmüyor. Bu nedenle ram’a da bir o/c yapmak gerekiyor. Şimdi birde
ram’e o/c yapmak istiyoruz. RAM’a o/c yaptıktan sonra stabiliteyi test
etmek için Memtest kullanmanızı tavsiye ederim. Bu programla sisteminizi
saatlerce teste tabii tutabilirsiniz. Test ne kadar uzun olursa o kadar
iyidir.O/C yaparken sadece Mhz ile yada zamanlama ile yetinmeyin.
İkisini birden yaparsanız sizin için çok daha iyi olur. Amacımız yüksek
Mhz’de düşük zamanlamalarda sistemimizi çalıştırmak.
Ram’e iki şekilde o/c yapabiliriz. Bunlar ;
1-) Mhz’i yükselterek 2-) Zamanlamaları Düşürerek 1-) Mhz’i yükselterek Bazı anakartların bioslarında ram hızları bölenli olarak, bazılarında
ise çalışma hızını göstericek şekilde bulunabilir. Çalışma hızı
gösterilirse işimiz kolay. İstediğimiz hızı yazmamız yeterli. Ancak
bölenli ise iş biraz daha karışık.
Eğer ram hızınız FSB hızı ile 1/1 (birebir) olarak ayarlanmış ise FSB
hızınız kaç ise Ram hızınızda o olacaktır. Eğer bölenli ise aşağıdaki
gibi hızınızı ayarlayabilirsiniz. Benim anakartımda bu hız bölenli
olarak gösteriliyor. Ama hemen alttaki formülle kolayca
hesaplayabilirsiniz.
Ayrıca sisteminizdeki işlemci ile ram’in birbiri ile senkron çalışması her zaman daha iyidir.
Formül : FSB / Bölenin ilk sayısı x ikinci sayısı yada CPU Hızı / Bölen Sayısı (Tam Sayı)
Örnek : FSB Hızımız : 200Mhz
Ram bölenimiz : 3/4
Ram hızımız : 200 / 3 * 4 =
266Mhz (266 x 2 =
533Mhz )
Örnek : CPU Hızımız : 1800Mhz
Ram bölenimiz : 9
Ram hızımız : 1800 / 9 =
200Mhz (200 x 2 =
400Mhz )
2-) Zamanlamaları Düşürerek ullandığınız ram’in chiplerine bağlı oralar fabrika çıkış zamanlamaları
bellidir. Bu zamanlamaların CL değerleri genelde 2 yada 2,5 ‘dur. Özel
üretim ramlarda bu değer 1,5’e kadar inebilir. Ancak bu ramlerin
fiyatları 2 yada 2,5’luk ram’e göre pahalıdır.
Zamanlamaları düşürmekteki amacımız ram’in işlem yaparken harcadığı
zamanı düşürmektir. CL değerini düşürmek için Mhz’i düşürmeniz yada
voltaj vermeniz gerekebilir. Bu düşürdüğünüz zamanlamaya göre değişir.
Ram Zamanlamalarının Yazılışı: 2,5 -3 -3 -8
1. Değer : CL değeridir. ( 2,5 )
2. Değer : RCD Değeridir. ( 3 )
3. Değer : RP ( 3 )
4. Değer : RAS Değeridir. ( 8 )
Örneğin; Elimizde bir 2x256’lık 400Mhz’lik bir dual kit ram olsun. Değerleri
2,5-3-3-8. CL 2,5’u CL 2 yapmak için voltaj vermeye yada Mhz’i düşürmeye
gerek kalmayabilir, ancak 1,5’e çekmek için Mhz’de ve voltajda oynama
yapmanız gerekecektir.
CL değerleri ram’in hızını en çok etkileyen değerlerden birdir. Ama RAS
değerinin pek bir önemi yoktur ancak siz yinede düşük tutmaya çalışın.
Şimdi öğrendiklerimizi Bios ekranında resimli bir şekilde gösterelim.
Ben DFI nForce4 Ultra-D anakart kullanıyorum. Sizin kullandığınız
anakart farklı olabileceğinden menüler başka bir başlık altında
bulunabilir. Ancak ana başlıklar ve yazılar genelde aynıdır.
Bu bizim ana bios ekranımız. Çeşitli başlıklar altında; chipset
ayarları, voltaj ve sıcaklıklar,kayıtlı bios ayarları ve o/c gibi birçok
menü bulunuyor. Bizim işimize yarıyacak olan menü O/C menüsü.
Yön tuşları yardımıyla “Genie BIOS Setting”’e giriyoruz ve karşımıza böyle bir ekran çıkıyor.
Bu ekranda o/c ile yapılabilecek bütün ayarlar bulunuyor. Şimdi bu
ayarlara yavaş yavaş geçelim. İlk önce “FSB Bus Frequency” ‘ı
tıklıyoruz.
FSB HIZI 
Bu bölüm en çok kullanacağımız bir bölüm. Her işlemcinin o/c yeteneği
farklı olduğundan kesin bir limit söyleyemeyiz. Ancak o/c yaparken
işlemcimizin performansını arttırmak fsb değerlerini küçük küçük
arttırarak sistemimizi hızlandırmak gerekiyor. Birden yüklenirseniz
sisteminiz açılmayabilir. Gerektiği yerde voltajda da oynama
yapabilirsiniz. Ben burada FSB’yi 250 yaptım ve küçük bir voltaj
artımıyla stabil bir şekilde çalıştırdım. Bunu işlemcinizin ve
anakartınızın el verdiğince daha da yukarı çıkarabilirsiniz.
CPU ÇARPANI 
FSB’yi ayarladık ve şimde sıra çarpan’a geldi. Ben bunu işlemcinin
default çarpanı olan 9x’te tuttum. Bendeki işlemcinin en yüksek çarpan
değeri bu. İşlemci çarpanı yukarı doğru kilitli olduğundan 9’dan
sonrasını seçemiyorum. Ancak sizdeki işlemcilerin çarpanı farklı
olabileceğinden yukarıdaki çarpanlarıda seçebilirsiniz. Şu anda benim
sistemimin hızı;
250x9=2250Mhz’ e çıkarmış olduk.
RAM HIZI 
Bu ayar sistemimizdeki ram’ın çalışma hızını gösterir. Benim anakartımda
bu bölenli olarak gösterilmiş. Yukarıda anlattığım gibi formülle yola
çıkarak FSB hızınıza göre ram hızınızı bulabilirsiniz.
RAM ZAMANLAMALARI Yukarıda ram’imizin hızını ayarlamıştık. Default hızı olan 200Mhz’de
çalışacak ama zamanlamaları yüksekti. Biz şimdi bu zamanlamaları biraz
daha aşağı çekicez. Bu değerler kullandığınız ram’e göre farklılık
gösterebilir. Ancak düşük değerler her zaman iyidir.
Bendeki ram’in default değerleri ; 2,5-3-3-8 ‘di yani resimdeki değerler default değerler.
Ben bu değerlerde az bir oynama yaptım. Şimdiki değerler 400Mhz (200
değerini 2 ile çarptık) de çalışan ram’imimin zamanlamaları 2-3-3-6
oldu. Ram’ım CADT serisi olduğundan fazla birşey yapamıyor.
HT ÇARPANI 
HT değerinin çarpanında sıra sıra. Bu değeri 1000Mhz’de tutmaya
çalışın.Aksi taktirde stabilite sorunları ortaya çıkabilir. HT’nin
değerini FSB ile HT çarpanının çarpımıyla bulunduğunu söylemiştik. Benim
şu andaki FSB değeri 250 olduğundan ben bu HT çarpanını 4’te tutmam
gerekiyor. Çünkü 250x4=1000Mhz (Buda 2 ile çarptığımızdan 2000Mhz yapar)
Ortalama olarak 1000Mhz’de tutmakta yarar var. Bazı anakartlarda bu
değer 1100-1200Mhz’ide bulabilir.
VOLTAJLAR O/C yaparken sistemin daha fazla güç tüketeceğini söylemiştik.
Yaptığınız o/c fazla yüksek olmadığı sürece default voltajlarda
yetebilir. Ancak biraz yükseğe çıkınca (benim gibi) voltaj artımı şart
olmaya başlıyor. Buradaki 1,375V benim CPU’mun default voltajı. Bu
değeri sırayla arttırıyoruz taki stabiliteyi yakalayana kadar. Ancak
default voltajın %20 sini geçmemek şartıyla. Ben bu voltajı 1.475V
yaptım ve bu volt’ta stabil bir şekilde çalışıyor.
İşlemcinin voltajı tamam ama ram’ede fazla o/c yaptığınızda ona da
voltaj artımı gerekecektir. Ben fazla bir artım yapmadım sadece
zamanlamaları düşürdüm. Bu nedenler ben voltaj vermedim. Ama siz ram’e
yüklendiyseniz artımı gerekebilir. Bunuda “DRAM Voltage Control”
menüsünden yapıyoruz. Default voltajı 2,6V. Ben bunu 3,2V’a kadar
çıkarabiliyorum (Bu değer anakartınıza bağlıdır. Bazılarında 2,9V’tan
fazlası verilemez.) Bunuda aynı şekilde küçük küçük arttırarak
yükseltiyoruz. Ram’inizde eğer bir headskin yoksa 2,9V’tan yukarı
çıkmamaya çalışın.
EKRAN KARTI’NA O/C YAPMAK Buraya kadar CPU ve RAM’e o/c yapmayı öğrendik. Ama o/c yapabildiğimiz
bir sistem bileşeni daha var. Bu sistem bileşenimiz ekran kartımız.
Kullandığımız ekran kartının GPU ve RAM hızını arttırabiliriz. Kartımız
el verirse kapalı olan iş hatlarınıda açabiliriz. Hatta farklı Bios
yükleyerek yada çeşitli extrem modlarla kartımızı çok daha
zorlayabiliriz. Ancak bu tür modlar kartımızın birdaha kullanılmamasına
da neden olabilir. O nedenle şimdilik sadece basit bir o/c yapmak sizin
için daha iyi olucaktır.
Şimdi biz sadece o/c’u ele alıcaz. Yani GPU , RAM ‘e yapılan o/c’öğreneceğiz. Ekran kartına yapıcağımız o/c’a başlayalım.
Ekran Kartı’nda O/C için en çok kullanılan programlardan bazıları şunlar ; Bu programlardan Rivatuner’i öneririm. Yada GPU’ya göre aşağıdakilerden
birini kullanabilirsiniz. Ben en çok kullanıldığı için Rivatuner’i
açıklamaya çalışıcam.
Eğer NVIDIA GPU kullanan bir ekran kartınız varsa;
- Coolbits
Eğer ATI GPU kullanan bir ekran kartınız varsa;
- ATI Tool’uda kullanabilirsiniz.
Menüler ve yazılar farklı olsada gerekli ayarlar ve hızlardan kolayca anlayarak o/c yapmakta zorluk çekmezsiniz.
NOT : Bazı ekran kartlarının kendi o/c programları mevcuttur. Bunları ekran kartınızın cd’sinin içinde bulabilirsiniz.
Ekran kartınıda O/C yaparken önemli olan artifact’sız (görüntülerdeki
bozulmalar. Ekranın herhangi bir yerinde oluşan çizgiler gibi…) ve
stabil bir değer bulmaktır. İki değeride yani GPU Core ve Memory’nin
hızını küçük küçük artırmalarla ve oyunlarda deneyerek bulabilirsiniz.
Riva Tuner 
İşte Riva Tuner programından bir görünüş. Driver Settings bölmesinden
“customize…” butonuna tıklayıp ekran kartı logolu link’e tıklıyoruz. Ve
karşımıza böyle bir ekran çıkıyor.
İlk başta gördüğümüz Core-Clock yazan yer GPU’nun hızıdır. Bu hız
arttırıldığında aynı işlemcideki gibi daha fazla işlem yapabilecek ancak
ısıda artacaktır.
Hemen altta ise ekran kartının kullandığı RAM’ın hızıdır. Bu hız günümüz
ekran kartlarının DDR3’e geçmesiyle GHz’leride geçmiştir.
“Startup Settings”’te ilk seçeneğin işaretli olasına dikkat edelim.
Çünkü O/C yaptıktan sonra yaptığımız o/c’un bir sonraki Windows
açılışındada ayarladığımız değerlerde kalmasını sağlar. Save butonuna
basmayı unutmayın. Aksi taktirde eski hızında çalışıcaktır. Alttaki ise
ayarladığınız değere alternatif bir değerde çalışması içindir.
Basit bir o/c lu bir değer. GPU 375Mhz, Memory 700Mhz’deyken alınan bir ekran görüntüsü.
Bu şekilde küçük artımlarla o/c’a devam edebiliriz. Ta ki artifact’siz
ve stabil bir hız bulana kadar. Bulduktan sonra oyunlarda arttırdığınız
hıza göre oyun akışındada artış olucaktır.
(ALINTI)
DİKKAT:Hız aşırma sırasında yapılan her türlü çalışmadan kullanıcı sorumludur. 
Anasayfa 
Mesaj Sayısı
